درباره انتخابات شوراي شهر
شركت در انتخابات شوراي شهر به عنوان يك تكليف يا براي رفع تكليف
حيدر موسي پور ـ كارشناس ارشد رشته شهر سازي
آنچه كه در مورد شهر و شهرداري در بدو بحث مي توان گفت اين است كه ساكنان يك شهر، داراي نيازهاي مشترك فراواني هستند كه خود به تنهايي قادر به برآورده ساختن آنها نمي باشند. بنابراين با مشاركت يكديگر و يا انتخاب فرد يا ا فرادي كه مسئوليت برآورده ساختن اين نيازها را به او مي دهند و به تأسيس شهرداري اقدام مي كنند. شهرداري نيز در مقابل خدماتي كه انجام مي دهد از هر يك از استفاده كنندگان اين خدمات هزينه دريافت مي دارد. پيچيدگي روابط اجتماعي، تنوع مشاغل و صدها مسأله اي كه در شهر وجود دارد، اين واقعيت را منعكس مي كند كه بايستي به صورت سازمان يافته و منظم به ادارة امور شهر پرداخته شود.
براي اينكه مديريت شهري به درستي انجام گيرد، به وجود سيستم مديريت شهري نياز است. سيستم مديريت شهري عبارت است از: يك سازمان گسترده متشكل از عناصر و اجزاي رسمي و غيررسمي مؤثر و ذيربط در ابعاد مختلف اجتماعي، اقتصادي و كالبدي حيات شهري با هدف اداره، هدايت و كنترل توسعه همه جانبه و پايدار شهر مربوطه. در سطح جهان سه نظام كلي شهرداري شناخته شده است:
الف) سيستم »شوراي شهر ـ شهردار« : اين سيستم در اوائل قرن بيستم ابداع گرديد. در اين سيستم مردم شهر عده اي را به نمايندگي شوراي شهر انتخاب مي كنند و سپس شوراي شهر، شخص واجد شرايط و متخصص را به عنوان شهردار استخدام و منصوب نموده و اداره امور شهر را به عهدة او واگذار مي نمايند و برنامه فعاليت ها و عمليات شهرداري و منابع درآمد و طرز به مصرف رسانيدن آنرا تصويب نموده در پيشرفت كارهاي شهرداري نظارت به عمل مي آورند.
ب) سيستم »شهردار ـ شوراي شهر« : در اين روش مردم شهر، شهردار و شوراي شهر را جداگانه انتخاب مي نمايند. در ضمن شهردار رياست شوراي شهر را هم دارا مي باشد و لزوماً داراي تخصص در زمينه مديريت شهري نيست.
ج) »سيستم شورايي مطلق«: در اين سيستم هر يك از اعضاي شورا (توسط شهروندان انتخاب مي شود) مسئول قسمتي از كارها شهرداري بوده، ضمناً با يكديگر جلسه هاي مشورتي دارند و درباره كليه امور، تصميم جمعي كه به اكثريت آراي اعضا اعتبار مي يابد اتخاذ مي نمايند. در اين سيستم معمولاً يكي از اعضاي شورا به عنوان عضو ارشد، براي اداره كردن جلسه هاي شورا انتخاب مي شود و در بعضي از موارد در نقش شهردار و رئيس انجمن شهر انجام وظيفه مي نمايد. (رجب صلاحي1381)
در كشور ما سيستم »شوراي شهر ـ شهردار« براي ادارة سيستم شهرداري بكار رفه است. انتخاب شوراهاي شهر توسط ساكنين همان شهر نوعي مشاركت محسوب شده كه شهروندان در مديريت شهري دخالت دارند. در متون مربوط به توسعه سياسي مشاركت به دو نوع تقسيم شده است؛ مشاركت نمادينه شده و مشاركت توده اي. مشاركت نهادينه شده فرايندي است كه طي آن شهروندان از مجراهايي چون نمادها، سازمان ها و تشكل ها به نقش آفريني و اداره امور خود مي پردازند. در مشاركت توده اي يا منفعلانه، توده هاي بي حس به شكل احساسي و عاطفي ـ در سطح راي دادن ـ به فعاليت سياسي مي‌پردازند.
توسعه سياسي با مشاركت نمادينه شده رابطه تنگاتنگ دارد و مشاركت توده اي به هيچ عنوان نمي تواند توسعه سياسي را متبلور سازد.
در انتخابات شوراي شهر (در ايران) مشاركت شهروندان به صورت مشاركت توده ايي و هر چهار سال يك بار مي باشد. در اينگونه مشاركت شهروندان تنها در مقطع كوتاهي از طريق تبليغات و سخنراني هاي نامزدها با كانديداهاي شوراي شهر آشنا شده و چه بسا به صورت اضافي يا عاطفي اقدام به رأي دادن مي كنند. و در بيشتر مواقع هم اين رأي دادن ها جهت رفع تكليف بوده و انتخاب اين يا آن نامزد براي حال وي تأثيري ندارد. در اين ميان اغلب نامزدها هم با تمسك به انواع شيوه هاي تبليغاتي و وعده و وعيدهاي متعدد و دسيسه هاي گوناگون، شهروندان عادي و عامي را تحت تأثير قرار داده و به اصطلاح در انتخابات پيروز مي شوند. و بدون هيچگونه نظارت مستمر و مدون و قانوني اقدام به تصميم گيريهايي مي كنند كه تأثيرهاي مستقيم و غيرمستقيمي بر شهر دارد.
در اين ميان بيشتر افراد نخبه و تحصيل كرده خودشان را از صحنه انتخابات كنار مي كشند (چه براي انتخاب شدن و چه براي انتخاب كردن) و احتمال روي كار آمدن افرادي كه از روش هاي مذكور به خوبي بهره مي جويند بيشتر مي شود. آناني كه بدون اطلاع از وظايف قانوني شهرداري، بودجه نويسي شهرداري و منابع درآمدي شهرداري صحبت از زيرگذرها و روگذرها و بلوارهاي عريض ورودي شهر و استان شدن شهر خوي و ... مي كنند در صحنه انتخابات نمود پيدا مي كنند و شايد پيروز انتخابات شوند. و اين يكي از مشخصه هاي انتخابات است كه براي خدمت به مردم و قبول مسئوليت اين همه پول خرج كرده و فعال مي شوند!
لذا با عنايت به موارد مذكور لازم و ضروري است كه همه آحاد مردم بخصوص نخبگان، تحصيل كرده ها و دانشجويان بطور فعال در شناسايي و انتخاب افراد شايسته با تخصص مربوط به شهر و شهرسازي شركت نمايند تا ضمن جلوگيري از اشتباهات گذشته، روند مديريت و توسعه شهر خوي تسهيل شود. از آنجائيكه مشاركت شهروندان در مديريت شهري براساس قانون موجود هر چهار سال يكبار مي باشد، بر حساس بودن قضيه افزوده و اهميت شركت آگاهانه در انتخابات را بيشتر روشن مي كند. از لحاظ قانوني پس از انتخاب اعضاي شوراي شهر، شهروندان نمي توانند در نحوه مديريت آنان دخالتي داشته باشند چرا كه در قانون چنين امري پيش بيني نشده است. نظارت بر كار شوراها برابر قوانين مربوطه برعهدة وزارت كشور ـ فرمانداريها مي باشد كه آنها هم با لحاظ بعضي از مسائل سياسي روزمره و يا... اقدام بهينه اي در كنترل و نظارت شورا ندارند. مسائل شهر و شهرداري با وجود جنبه هاي مختلف فني، اجتماعي، اقتصادي، حقوقي و قضايي آنقدر پيچيده است كه خارج از توان يك شخص است كه كليه مصوبات شوراي شهر را با قوانيني مربوطه و وظايف آنها منطبق نموده و اقدام شايسته معمول دارد.
وانگهي در توضيح سيستم »شوراي شهر ـ شهردار« آمده است كه شوراي شهر بايستي يك فرد شايسته و متخصص را به عنوان شهردار منصوب نمايد با انتخاب اعضاي شوراي شهر متعهد و متخصص در انتخاب شهردار متخصص هم، شهروندان سهيم شده و اين عمل شورا را كه مهمترين اهرم قدرت شورا محسوب مي شود مي توانند كنترل و بهينه نمايند.
کلیه پست های این وبلاگ از تاریخ 10 اردیبهشت1391 مطالب چاپ شده در دوهفته نامه دارالصفا بوده و پست های قبل از این تاریخ، مربوط به هفته نامه اورین خوی می باشد.