جليل لباسدوخت

فاطمه(س) مصداق بارز »كوثر«

»انا اعطيناك الكوثر * فصل لربك وانحر * ان شانئك هوالابتر« ما به تو اي پيامبر، خير فراوان داديم، پس براي پروردگارت‌نمازبخوان‌وقرباني‌كن‌وبي‌گمان‌دشمن‌توابتراست.

»كوثر« به معناي خير كثير و فراوان است، و در اين رابطه، مصاديق بسياري را مفسرين نقل كرده اند ولي بسياري از علماي شيعه، مصداق بارز اين خير كثير را در وجود مبارك صديقه طاهره، حضرت زهرا سلام الله عليها مي دانند و آية سوم هم بالاترين قرينه است كه مقصود از »كوثر« آن حضرت باشد و اين سوره پس از وفات آخرين فرزندان ذكور پيامبر(ص) قاسم و عبداله نازل شد و براي تسلّي خاطر آن حضرت و توبيخ و سرزنش دشمنانش كه همواره او را به عنوان »ابتر« و بلاعقب، زخم زبان مي زدند، نازل شد كه به حضرت بشارت داد: ما تو را خير كثير و ذريّه فراوان ـ از نسل حضرت زهرا(س) ـ عطا مي كنيم و دشمن تو عاصر بن وائل ـ و ديگر بني اميه را »ابتر« و بلاعقب خواهيم گذاشت و آنان را تار و مار خواهيم كرد و امروز ما خود شاهد هستيم كه در هر مكان و شهري، سادات و ذريّه حضرت زهرا(س) فراوان ديده مي شوند.

فخر رازي در جلد22 صفحه124 تفسيرخود ضمن ذكر اقوال مختلف در تفسير »كوثر« چنين مي گويد: »قول سوم اين است كه اين سوره به عنوان ردّ بر كساني نازل شده كه عدم وجود اولاد را بر پيامبر اكرم صلي ا... عليه و اله و سلم خرده مي گرفتند، بنابراين معني سوره اين است كه خداوند به او نسلي مي دهد كه در طول زمان باقي مي ماند ببين چه اندازه از اهل بيت را شهيد كرده اند، در عين حال، مملوّ از آنهاست، و اين در حالي است كه از بني اميه، شخص قابل ذكري در دنيا باقي نمانده، سپس بنگر و ببين چقدر از ميان علماي بزرگ در ميان آنها است مانند باقر و صادق و رضا و نفس زكيه و...

وانحر: در تفسير اين كلمه نيز اختلاف وجود دارد. برخي ظاهر آن را گرفته و به معناي شتر قرباني كردن دانسته اند كه از مستلزمان شكر نعمت، يكي نماز و ديگري قرباني در اين آيه ذكر شده است.

ولي روايت هائي وجود دارد كه مقصود از »نحر« بلند كردن دست ها هنگام گفتن تكبير ـ در نماز ـ و آوردن آن در مقابل صورت است.

يكي از روايات مي گويد: از امام صادق(ع) شنيدم كه در تفسير اين آيه فرمودند: »معناي »اِنحر« اين است كه: دست‌هايت را تا برابر روي خود بلند كن... جميل بن درّاج نيز مي گويد معناي آيه را از امام صادق(ع) سئوال كردم حضرت رو به قبله شد و هر دو دست خود را در برابر صورت خويش آورد و بعد از آن فرمودند: »هكذا« يعني »نحر« به اين ترتيب است.

جبرئيل گفت: اين نخيره نيست، بلكه خداوند به تو امر مي كند كه هرگاه مي خواهي نماز بخواني، موقع گفتن تكبير، دو دست را بلند كن و همچنين هنگامي كه ركوع مي كني يا سر از ركوع برمي داري و يا به سجده مي روي زيرا نماز ما و نماز فرشتگان در آسمان، به اين نحو است و براي هر چيزي زينتي است و زينت نماز در بلند كردن دستها هنگام تكبير گفتن است.

در آخر آيه آمده است كه: دشمن تو ابتر و بلاعقب است.

ابتر: در لغت به معناي حيوان دم بريده است و در اينجا به اين معني است كه تو اي دشمني كه زخم زبان به پيامبر(ص) مي زني، تو خودت دم بريده و بدون فرزند خواهي بود و دودمانت را تار و مار خواهيم كرد، ولي تا قيام قيامت ذريّه رسولخدا صلي ا... عليه و اله و سلم همچنان بسيار و فراوان به دنيا خواهند آمد.